Mijn cliënt
Deze informatie is bedoeld voor behandelaren/hulpverleners die in aanraking komen met een gokverslaafde cliënt en meer informatie willen met betrekking tot gokverslavingen en daarbij passende hulpverlening.
Wat is een gokverslaving?
Je bent op deze pagina terecht gekomen omdat je een cliënt hebt met een (mogelijke) gokverslaving. Maar wat is een gokverslaving precies en is het eigenlijk wel een verslaving? En hoe kun je problematisch gokgedrag bij je cliënt herkennen? De antwoorden op deze vragen zijn niet altijd makkelijk en eenduidig. Loket Kansspel legt
het volgens verschillende benaderingen uit:
Volgens de DSM-5
Overmatig gokken staat in de DSM-5 opgenomen als gedragsstoornis (Gamble Disorder). De DSM-5 is de meest recente handleiding waarin alle psychiatrische aandoeningen staan beschreven. Dit handboek wordt wereldwijd door psychologen, psychiaters en andere zorgprofessionals gebruikt om mensen met psychische klachten, problemen en symptomen te diagnosticeren. Volgens de DSM-5 heb je een gokstoornis als je in een jaar tijd aan vier van de volgende punten voldoet:
De cliënt in kwestie moet met steeds grotere bedragen gokken om een kick te krijgen.
De cliënt raakt geërgerd of onrustig wanneer hij/zij minder gokt of stopt.
De cliënt probeert soms minder te gokken of te stoppen, maar dat lukt niet.
De cliënt denkt bijna de hele dag door aan gokken, of aan manieren om aan geld te komen.
De cliënt gokt als hij of zij zich niet goed voelt. Bijvoorbeeld als hij of zij zich angstig, depressief of schuldig voelt.
De cliënt gokt om verloren geld weer terug te winnen.
De cliënt liegt over het aantal uren dat hij of zij gok, of over de hoogte van de bedragen die hij of zij verspeelt.
De cliënt zet zijn of haar relatie, werk of opleiding op het spel om te kunnen gokken.
De cliënt vertrouwt op anderen om hem of haar aan geld te helpen, of om de gokschulden af te betalen.
Stoornis of verslaving?
Omdat het hier niet gaat om middelenmisbruik diagnosticeert de DSM-5 (en de psychische gezondheidszorg in Nederland) overmatig gokken niet als een verslaving maar als een gedragsaandoening. In de volksmond wordt echter wél van een gokverslaving gesproken en ook bij kansspelaanbieders zelf valt regelmatig het woord kansspel- of gokverslaving. Ook wanneer er op biologisch en mentaal niveau gekeken wordt naar de mechanismen achter overmatig gokken, valt er veel voor te zeggen om een gokprobleem geen stoornis maar een verslaving te noemen.
Uit wetenschappelijke onderzoeken komt namelijk naar voren dat mensen die gokken, verslaafd of niet, meer dopamine aanmaken (Potenza, 2013), (AMC, 2017). En dat is precies wat er bij vele soorten drugs ook gebeurt. Bij overmatig drugsgebruik gaat het lichaam echter steeds minder dopamine aanmaken en bij gokken is dit niet het geval.
Naast dopamine maken mensen die overmatig gokken ook meer endorfine aan, een stof die verdovend werkt. Hierdoor kunnen mensen die gokken ook makkelijker de problemen om zich heen even vergeten. Je zou dus kunnen zeggen dat iemand degelijk verslaafd raakt, maar dan aan de stoffen die het lichaam zelf aanmaakt door het gokken.
Lees hier meer over de chemie van het gokken.
Waarom gokken mensen?
Verslaafde gokkers zoeken de spanning van het gokken op. Die maakt dat ze even geen hinder ervaren van de problemen die ze hebben. Een gokverslaving gaat dan ook altijd gepaard met onderliggende problematiek.
Mensen met een gokprobleem/verslaving zijn altijd met gokken bezig, ook wanneer zij niet gokken. Ze verlangen eigenlijk continue naar het gokken. Wanneer iemand minder, of niet meer wil gokken moet diegene dus heel veel gevechten leveren op één dag.
Waaraan herken ik een gokverslaving bij mijn cliënt?
Het herkennen van een gokverslaving is lastig. Anders dan bij middelengebruik, is een gokverslaving niet zo gemakkelijk te herkennen aan lichamelijke kenmerken, zoals bijvoorbeeld de bekende rode ogen bij mensen met een cannabisverslaving, of de verwijde pupillen bij een cocaïneverslaving. Het minder snel herkennen van een gokverslaving maakt dat een gokverslaving vaak later wordt ontdekt, wat maakt dat tegen de tijd dat deze wordt ontdekt, de schade vaak al groot is. Schulden kunnen bijvoorbeeld al zijn opgelopen tot het punt van een huisuitzetting. Maar wat zijn dan wel tekenen waaraan je een gokverslaving zou kunnen herkennen?
De cliënt in kwestie heeft een preoccupatie met geld. De cliënt heeft het veel over geld, zoals het financieel moeilijk hebben, leningen en/of lopende schulden, of over mogelijke manieren om aan geld te komen.
De cliënt heeft (grote) schulden in de vorm van een lening, of een schuld bij familie, vrienden of bekenden.
De cliënt verwaarloost sociale contacten en verschijnt regelmatig niet op het werk. Een gokverslaving neemt veel tijd in beslag, tijd die ten koste gaat van zaken zoals sociale contacten en werk. In het begin kan iemand het wellicht nog volhouden om op het werk te verschijnen, maar wanneer de verslaving na loop van tijd grotere vormen aanneemt, zal ook de aanwezigheid op het werk negatief worden beïnvloed.
De cliënt vertoont emotioneel instabiel gedrag. De persoon in kwestie is snel geïrriteerd, boos en kan zelfs agressief worden, afgewisseld met uitgelaten blijdschap. De stemming van cliënt is namelijk afhankelijk van het winnen of verliezen bij het gokken. Ook kan rusteloosheid een bijkomende gedraging zijn.
10 vragen die je kunt stellen om te checken of je cliënt een gokverslaving heeft
Heb je financiële problemen en zo ja, hoe zien deze eruit?
Gok je weleens om je financiële problemen proberen op te lossen?
Wanneer je dit doet, leen je dan weleens geld om te kunnen spelen?
Gok je weleens langer door dan je van plan was?
Heeft je gokken invloed op je werk?
Weet je partner/omgeving dat je gokt?
Houd je zaken met betrekking tot je financiën achter voor je partner/kinderen?
Heb je weleens geld gestolen om te kunnen gokken?
Heb je last van schuld en schaamtegevoelens met betrekking tot het gokken?
Heb je er weleens aan gedacht om jezelf iets aan te doen/doe je aan zelfbeschadiging door je schaamtegevoelens?
Ook verdient het aanbeveling om te informeren naar eventueel drank en/of drugsgebruik. Mensen die gokken gebruiken vaak alcohol, hetgeen maakt dat zij eerder langer doorgaan en meer inzetten, omdat alcoholgebruik ontremmend werkt. Ook worden soms stimulerende middelen gebruikt zoals amfetaminen (speed) en cocaïne (coke) om langer door te kunnen gaan. Dit gaat gepaard met een vergroot gevoel van zelfverzekerdheid en risicovoller (gok)gedrag.
Wat doe ik wanneer ik een gokverslaving signaleer bij mijn cliënt?
Misschien heeft je cliënt je in vertrouwen genomen en verteld dat hij/ zij een probleem met gokken heeft. In dat geval zijn twee belangrijke stappen al gezet, namelijk het erkennen dat er een probleem is en de eerste stap naar hulp. Vanuit dit gesprek kun je samen met je cliënt gaan kijken naar vervolgstappen die hij/zij kan zetten naar passende hulpverlening. De Hulpzoeker van Loket Kansspel is een handige zoektool waarin je op basis van het invoeren van een postcode en de gewenste vorm van hulpverlening het actuele aanbod bij de cliënt in de buurt kan zien. Voorbeelden van aangeboden hulpverlening zijn anonieme hulp, individuele gesprekken, zelfhulpgroepen, dagbehandeling en online hulpverlening.
Ook is het mogelijk dat je cliënt niet zelf aangeeft een probleem te hebben, maar dat je zelf een vermoeden hebt van een gokprobleem/verslaving bij je cliënt. In dat geval is het verstandig om dit bespreekbaar te maken. Houd hierbij in je achterhoofd dat een gokverslaving gepaard gaat met veel schaamte en dat de cliënt in kwestie waarschijnlijk niet direct openstaat om de term ‘gokverslaving’ te accepteren. Wanneer je begint over het vermoedde problematische gedrag, werk hier dan langzaam naartoe door bijvoorbeeld eerst te spreken over de (mogelijke) consequenties van het herhaaldelijk spelen van kansspelen. Door eerst goed helder te krijgen wat nu precies de negatieve gevolgen zijn van dit gedrag is het gemakkelijker om helder te krijgen of iemand ook echt een probleem heeft.
Laagdrempelige, anonieme hulpverlening kan een goede stap zijn naar verdere hulpverlening. Hieronder vind je een aantal handige links naar zelfhulpgroepen door heel Nederland.
Lijst van nuttige links
De chemie van het gokken
Via deze link kun je meer vinden over de chemische processen die meespelen bij het gokken:
Zelfhulpgroepen AGOG (Anonieme Gokkers en Omgeving Gokkers)
Op deze website vind je meer informatie over de door AGOG georganiseerde zelfhulpgroepen:
Zelfhulpgroepen GA (Gamblers Anonymous)
Op deze webpagina kun je meer informatie vinden over de zelfhulpgroepen van GA:
De Hulpzoeker van Loket Kansspel
Op deze pagina vind je een handige hulpzoeker waarin je op basis van het invoeren van een postcode en de gewenste vorm van hulpverlening het actuele aanbod bij de cliënt in de buurt kan zien.
Uitschrijven bij kansspelen?
Het kan een goed idee zijn om je cliënt zichzelf te laten uitschrijven. Loket Kansspel heeft een artikel geschreven over uitschrijfmogelijkheden bij gokaanbieders. Met onder andere een mogelijkheid om helemaal nergens meer te kunnen gokken. Uiteindelijk is alleen overal uitschrijven niet de oplossing.
